Lettre de Betry Daguerre à Martincho Daguerre

Lettre de Betry Daguerre à Martincho Daguerre

Betry Daguerren gutuna Martincho Daguerreri

Daguerre, Betry

Lamikiz, Xabier (photographie numérique) / Padilla-Moyano, Manuel (transcription de la lettre) / Videgain, Charles (transcription de la lettre)

CNRS IKER (UMR 5478)

20.03.1757

01.10.2016

01.07.2016

manuscrit

PDF

2 fichiers (fac-similé 3 p., 3183 Ko et transcription 2 p., 320 Ko)

basque

philologie

correspondance

dialectologie

labourdin

famille

vie domestique

Un homme du Labourd écrit à son frère vivant à Paspébiac (Percibiac) au Canada. La lettre, convoyée par un bateau parti de Bayonne, fut saisie durant la traversée par la marine anglaise en 1757.

L’auteur, Betry Daguerre, écrit à son frère, Martincho Daguerre, et lui fait part des bonnes nouvelles de la famille. Dont les parents, Dominddina et ses enfants. L’épouse de Betry est gravement malade depuis des mois et il a dû prendre une nourrice pour son fils à 74 livres et 10 sous. Betry est prêt à partir à la course comme lieutenant, avec pour second Detçheverry et M. Harismendy. Il y a au moins 40 bateaux de course en mer. Il a reçu aucune lettre de change et recommande à son frère de s’adresser lui-même à la personne idoine et aussi au trésor (public) même si cela peut être long. Il lui enverra aussi une lettre de change avec Daguerre pour Felefeinena qui devrait accorder quelque aide. Il prie son frère de le décharger désormais de telles démarches tout en l’assurant qu’il réglera les comptes en cours. Salutations à tous, Sapado, Duke, Zaztilu, Despalda, Chanin, Truba, Pumadere, Mise. Piarres Pite a été tué d’un coup de feu alors qu’il était maître sur un corsaire. Salutations de son épouse (épouse de Martincho), de la belle-mère, des enfants, de Katuru, Detcheverri. Il insiste sur la nécessité de régler les affaires citées plus haut.

Guéthary

Paspébiac (Percibiac )

18e siècle

Domaine public

Nous tenons à exprimer notre sincère gratitude aux Archives nationales de l'Amirauté britannique pour la permission de publier les images numériques.

Paternité - Pas d'utilisation commerciale - Partage selon les Conditions Initiales [CC] [BY] [NC] [SA]

A bertsioa

<33.1r> 70

A Monsieur / Monsieur Le fevre Belle fille / Consul de france a Pavo pres / bonnaventure pour La remitte a / Martincho Daguerre marinier /⁵ faisant Lapeche de la morue En / terreneuve a / Percibiac a / Pavo

<33.2r> fait a guethary le 20 … mars 1757an

/ Enne annaia maitia Escribatcen darosquicut bi Lero hauq Curi neure / ossasunaren beria adicerat Emaitequo ossasunadut jainquoari Escer Ceinetan desira / tcen bainuque Cure hala balis Cure compainiarequin baitean gorainci gastiatcen /⁵ darocut hailaber aitaq Eta amaq Eta domindinaq Eta gurehaureq Emastia bedera / ci Jlabetehuntan Eri dut Eritasun serios batequin semebait jcatu dugu hura uni / detan Emanadugu 74 10s pagacen dugula Eran darosquicut heimengo beriaq / Nola Esten untchiriq hourat heldu hautaquo jende gucia Corsurait ganci / niere Corsurait nindoan Lotinent Eta Monsieur Detçheverri ondoquo /¹⁰ haumalau pecetaquo Corsusale baitean Monsieur harismendirequin parti / cequo prest guinen hemendiq Lau jlabeteren buruquo uste dut jcaren / direla 40 Corsusale Canpoan Eranendarocut Cure Letra sainderi / q nola Esten niondiq Ethorri Es Ethorcequo aparanciariq Ere Eta Estaquigu / nori adreca Cergatiq espaitauqucu jaunharen jceniq gastiatu Etaneure /¹⁵ jdurian hoube Cinduque Cegoreq jaun hairen atçamatea Eta denbora berian / tresorerait Letra dasainden tirace Luceago jcaniq Ere Lehen ere Escriba / tudarocut Monsieur Daguerrerequin Letrabait hartan barna nola tu- / dan gure Letra dasaindequo sobra baçubeq Monsieur Felefeilenaq / 142tt 10s justuban gantiquox guri Eguin behar Lauquegu Cerbeites on /²⁰ Cergatiq asco galdu baitugu guq hourien ondoan berarein gainerat / usten dut niq asco urax Eguin dut Eta othois Eguiten darocut niere / hourietas desquargacequox Çu hourequin antolacias hour Etaniq / heimen Emanen diosqu_atet Cure Etchequori suma houri bera nola Ere gastiatcenbaitucu / Eta hala houren beraren Escuquo senalearequin Cegoreq jkusiquo ducu nola /²⁵ Eguin neure gorainciaq Emaren diosqucu famila guciari Eta jaun sapa / dori eta duqeren famila guciari Eta seinaren semeari Eta denbora / berean Monsieur lefefeili Escribatcen diot Egitequo houras gorainci Castiluri / familaq ossasunadubela hailaber despaldari eta Chanini Eta troubari / Eta neure jlobari Eta pumaderi Eta miselli funsean gucieri piares /³⁰ piter tiro baiteq Eremandu Corsuban mastrucen bera

<33.2v> curefamilaq ossasuna du jainquoari Escer Cure Esposaq salutacen / caitu hailaber amaguinarebaq Eta Cure haureq Eta katuruq / et Detcheveriq Estut presentean Curi Cer gastia beiciq / gueldicen naicela Cure anaia fidela

/⁵ Betry Daguerre

/ ohoui Eguiten darocut niq hordudan harcequoas contu / eguin darotacu sapado

B bertsioa

<33.1r> 70

A Monsieur Monsieur Le Fevre Belle Ville, consul de France a Pavo, pres Bonnaventure, pour la remitte a Martincho Daguerre, marinier faisant la peche de la morue en Terreneuve, a Percibiac. A Pavo.

<33.2r> Fait a Guethary le 20 mars 1757an.

Ene anaia maitia, eskribatzen darozkitzut bi lerro hauk zuri neure osasunaren berria aditzerat emaiteko. Osasuna dut Jainkoari esker, zeinetan desiratzen bainuke zure hala balitz zure konpainiarekin batean. Goraintzi gaztiatzen darozut, halaber aitak eta amak eta Dominddinak eta gure haurrek. Emaztia bederatzi ilabete huntan eri dut eritasun serios batekin. Seme bat izatu dugu ; hura unidetan emana dugu, 74 libera eta 10 sos pagatzen dugula. Erran darozkitzut hemengo berriak. Nola ezten untzirik hurat heldu, hautako jende guzia korsurat ganki, ni ere korsurat nindoan lotinent, eta Monsieur Detçheverri ondoko hamalau pezetako korsuzale batean ; Monsieur Harismendirekin partitzeko prest ginen hemendik lau ilabeteren buruko. Uste dut izaren direla 40 korsuzale kanpoan. Erranen darotzut zure letra sandderik nola ezten niondik ethorri, ez ethortzeko aparantziarik ere, eta eztakigu nori adreza, zergatik ezpaitaukuzu jaun haren izenik gaztiatu. Eta neure idurian hobe zinduke zegorrek jaun haren atzamatea, eta denbora berian tresorerat letra da sandden tiratze luzeago izanik ere. Lehen ere eskribatu darotzut Monsieur Daguerrerekin letra bat, hartan barna nola tudan gure letra da sanddeko sobra batzubek : Monsieur Felefeilenak 142 libera eta 10 sos justuban gantikotz guri egin behar laukegu zerbeitez on, zergatik asko galdu baitugu guk horien ondoan. Beraren gainerat uzten dut ; nik asko urrats egin dut, eta othoitz egiten darotzut ni ere horietaz deskargatzekotz, zu horrekin antolatziaz hor, eta nik hemen emanen diozkatet zure etxekori suma hori bera nola ere gaztiatzen baituzu, eta hala horren beraren eskuko senalearekin zegorrek ikhusiko duzu nola egin. Neure goraintziak emaren diozkazu famila guziari eta jaun Sapadori eta Dukeren famila guziari, eta Seinaren semeari, eta denbora berean Monsieur Lefefeili eskribatzen diot egiteko huraz. Goraintzi Zastiluri, familak osasuna dubela ; halaber Despaldari eta Chanini eta Trubari eta neure ilobari eta Pumaderi eta Miselli, funtsean guzieri. Piarres Piter tiro batek ereman du, korsuban mastru zen bera.

<33.2v> Zure familak osasuna du Jainkoari esker. Zure esposak salutatzen zaitu, halaber amaginarrebak eta zure haurrek eta Katuruk eta Detcheverrik. Eztut presentean zuri zer gaztia, beizik gelditzen naizela zure anaia fidela,

Betry Daguerre.

Othoi egiten darotzut nik hor dudan hartzekoaz kontu egin darotazu Sapado.

Oharrak

1r Belle Fille : Belle Ville. 2r :4 cure : çurea irakurri behar da. 2r :8 ganci : irakur bedi ganki ; cf. joaki. 2r :25 diosqucu : testuinguruak diozkazu eskatzen du. 2r :27 Castiluri : irakur Çastiluri ; cf. Sastiluri < Sagastiluri (20, 3v). 2v :6 ohoui : othoi irakurri behar da.